„Może wszyscy jesteśmy tylko historiami, które właśnie ktoś czyta i może to ratuje nas przed ostatecznym zapomnieniem?” — Nina George

 

Anime kojarzy się nam raczej z rozrywką. Wiadomo, że istnieje wiele skomplikowanych, wielowarstwowych i wartościowych tytułów, ale wciąż, jeśli zapytasz przypadkową osobę, która z japońską animacją nie ma nic wspólnego, to najpewniej usłyszysz, że to „Chińskie bajki”.  To oczywiście jedno wielkie kłamstwo, anime wyrywa się z definicji „bajki”, potrafiąc zapewnić wrażenia dostosowane do wymagającego i dojrzałego widza, ale i czegoś nauczyć, równocześnie dając nam rozrywkę.

Nie można zapomnieć, że japońska kultura to nie tylko Anime i Manga, ale również szeroko pojęta sztuka czy literatura. Ta druga jest szczególnie ciekawa, o czym często zapominamy. I tutaj pojawia się nasz bohater, niezwykle popularne anime z 2016 roku oparte o mangę autorstwa Asagari Kafki i Harukawy Sango: „Bungoku Stray Dogs”, które przypomniało światu o zapomnianych autorach, japońskiej literatury.

Fabuła

BSD opowiada historię agencji detektywistycznej zatrudniającej osoby ze specjalnymi zdolnościami, ich głównym przeciwnikiem (przede wszystkim podczas pierwszych sezonów) jest „Mafia Portowa” terroryzująca miasto Jokohama. Głównym bohaterem anime jest Atsushi Nakajima, którego poznajemy po tym, jak został wyrzucony z sierocińca. Teraz chłopak żyje na ulicy, bez dachu nad głową i pożywienia. Pewnego dnia, gdy bohater wygłodniały przesiadywał w pobliżu płynącej przez miasto rzeki, zauważył mężczyznę próbującego się zabić. Atsushi bez namysłu uratował samobójcę, którym okazał się genialny detektyw o nadprzyrodzonych zdolnościach. Miał na imię Osamu Dazai i zbiegiem okoliczności pracował on nad sprawą, z którą protagonista był powiązany. Śledczy przygarnia naszego bohatera do agencji, i tym samym wciąga go w świat superdetektywów.

Nie chce zdradzać za dużo szczegółów dotyczących fabuły, więc gorąco zachęcam do samodzielnego zapoznania się z serią, przejdę więc do bohaterów, którzy to są „mięskiem” całej serii.

Bezpańscy Literaci

Jak wspominałem wyżej, Bungoku wyróżnia się przede wszystkim postaciami. Wszystkie są świetnie napisanie, wyraziste i każda z nich ma swój unikalny charakter oraz historie, jednak to nie to czyni je tak ciekawymi tylko fakt, że prawie każda z nich została oparta na faktycznych postaciach historycznych, a będąc dokładniejszym to na japońskich (i nie tylko) pisarzach. 

Idealnym przykładem postaci nasiąkniętej odniesieniami do swojego historycznego pierwowzoru jest Osamu Dazai.   

Osamu Dazai, a właściwie Shūji Tsushima, urodził się 19 czerwca 1909 roku w Kangai, mieście położonym w dystrykcie Kitatsugaru w zachodniej prefekturze Aomori. Był jednym z najsłynniejszych i najważniejszych postaci literatury japońskiej tworzącym w pierwszej połowie XX wieku. Swój debiut zaliczył w 1933 roku opowiadaniem pt. „Pociąg”, a za jego najważniejsze tytuły uważa się „Zmierzch” i „Zatracenie”. Jego dzieła naznaczone były tragicznym życiem autora, biło od nich poczucie bezradności i upadku charakterystyczne dla sztuki zniszczonej II Wojną Światową Japonii. W 1948 roku zaraz po wydaniu Zatracenia popełnił on samobójstwo, skacząc do kanału deszczowego w Tokio wraz ze swoją ukochaną. Wcześniej próbował zabić się 4 razy, Asagari Kafka nie omieszkał pominąć tej części życiorysu pisarza tworząc jego wersje Dazaia.

 

Autorzy Bungoku Stray Dogs wpompowują elementy biografii poszczególnych pisarzy, tworząc swoje postacie. Chociażby nazwy specjalnych umiejętności naszych bohaterów, które nawiązują do ich najważniejszych dzieł literackich. Dla przykładu umiejętność Dazaia nosi nazwę „Ningen Shikkaku”, która odwołuje się do ostatniej i najsłynniejszej powieści autora (Zatracenie). Kolejnym przykładem może być Ryūnosuke Akutagawa. W anime jest on jednym z głównych antagonistów i członkiem mafii portowej, a jego umiejętność specjalna nosi nazwę „Rashōmon”, zupełnie jak jedno z opowiadań faktycznego Akutagawy, który był pisarzem tworzącym na początku XX wieku. Przykładów jest oczywiście wiele więcej, niektóre odwołujące się również literatury Europejskiej tak jak, chociażby „Crime and Punishment”, czyli zdolność innego antagonisty serii, Fyodora Dostoevskego, wzorowanego na najsłynniejszym twórcy literatury rosyjskiej.

Umiejętności nie są jednak jedynym, co łączy anime z faktycznymi autorami. Poza Dazaiem w anime możemy poznać, chociażby Sakunosuke Oda czy Ango Sakaguchi. Ta dwójka wraz z Osamu w przeszłości wspólnie należała do Portowej Mafii, co opisane zostało w prequelu BSD „Dazai Osamu to Kuro no Jidai” (Mroczne lata Osamu Dazaia). Fakt, że fikcyjni Osamu Dazai, Sakunosuke Oda i Ango Sakaguchi pojawili się razem w tej samej książce, nie jest przypadkiem. Zaraz po zakończeniu II Wojny Światowej ta trójka, będąca w rzeczywistości bliskimi przyjaciółmi, uformowała non-konformistyczną grupę literacką znaną jako „Buraiha”. Panowie zarówno w Mandze i Anime, jak i w rzeczywistości często odwiedzali historyczny bar „Lupin” znajdujący się w dzielnicy handlowej Tokio, Ginzie. Bar stoi tam po dziś dzień i jest często i gęsto odwiedzanym tak przez fanów BSD, jak i literatury japońskiej. 

 

Kolejnym i moim ulubionym nawiązaniem do biografii Dazaia w Bungoku jest wcześniej wymieniony prequel „Dazai Osamu to Kuro no Jidai”  (ostrzegam przed lekkimi spoilerami). Opisuje on lata, w których Osamu należał do Mafii Portowej, określając je „Mrocznymi”. Jak przyznał Asagari Kafka, inspiracją do stworzenia tego wątku był okres w życiu historycznego autora. Podczas jego studiów nad romanistyką na Uniwersytecie Tokijskim, pisarz zaintrygowany wizją komunistycznych przewrotów postanowił dołączyć do nielegalnego ruchu lewicowego. Niestety jego wizja przewrotów, rewolucji i załamywania się starego porządku szybko prysła, gdy zaczął być stygmatyzowany przez kolegów z ruchu przez jego klasowe pochodzenie (Ojciec Dazaia był bogatym właścicielem ziemskim należącym do Izby panów, gdzie pełnił funkcje płatnika wysokich podatków). Przeszłość bohatera związana z Mafią Portową jest luźnym nawiązaniem do jego historycznego sympatyzowania z Marksizmem i oczkiem puszczonym do fanów historii i literatury japońskiej. 

Na przestrzeni serii przewijają się również Europejscy czy Amerykańscy pisarze. Dostoevsky, Poe, Fitzgerald, Twain, Puszkin, Gogol czy Lovecraft to tylko niektóre z pokazujących się tam nazwisk. Obecność niektórych z nich ma swoje odzwierciedlenie w artystycznych relacjach łączących zagranicznych autorów z twórcami literatury japońskiej. Chociażby w Bungo Stray Dogs: Dazai Osamu to Kuro no Jidai. Pojawia się tam antagonista będący jawnym odwołaniem do zdobywcy Literackiej Nagrody Nobla, a mianowicie AndréGide’a. Jego wybór z pewnością nie był kwestią przypadku, o czym świadczy znajdująca się w książce „Dawn to the West” informacja dotycząca szczególnego podziwu, jaki żywił Sakunosuke Oda względem francuskich powieściopisarzy.

Pamiętajcie o literatach

Wiele osób dzięki BSD miało okazję rzucić okiem na historię literatury japońskiej, po czym sięgnąć po faktyczne dzieła bohaterów serii. Pokazuje to, że anime może uczyć i do nauki zachęcać. Bungoku odświeżyło pamięć o pisarzach, a idealnym tego przykładem jest Dazai. Po premierze Anime można było zauważyć nagły wzrost zainteresowania jego dziełami, przede wszystkim wśród zagranicznych widzów. Ludzie przypomnieli sobie o książkach japońskich autorów, a same dzieła zaczęły być tłumaczone na wiele języków, w tym na Polski, co dodatkowo zwiększyło ich sprzedaż. 

Osobiście znałem już część z wymienianych w BSD autorów i ich dzieła, przez co świetnie się bawiłem, wyłapując poszczególne nawiązania do ich życiorysów oraz poznałem wielu wcześniej mi nieznanych autorów. Takim odkryciem był Ango Sakaguchi. Nie oznacza to jednak, że poza literackimi nawiązaniami Bungoku nie ma nic do zaoferowania, wręcz przeciwnie. Anime błyszczy świetnie napisaną i wciągającą historią, intrygami, a bohaterowie i relacje między nimi potrafią wzruszyć, jak i rozbawić do łez. BSD stanowi samoistnie dzieło, które przy okazji kipi odniesieniami do japońskiej (i nie tylko) literatury. Niezależnie od tego, jak oczytany jesteś, to warto zapoznać się z tym tytułem, a nuż, zdecydujesz zapoznać się z wymienianymi tam pisarzami po seansie.

 

 

Podsumowując Bungoku Stray Dogs to świetna seria z wyrazistymi postaciami, historią i bardzo przyjemną oprawą, wyróżnia się ciekawym pomysłem z użyciem literatury klasycznej w kreacji świata przedstawionego, przy okazji ucząc widza i zachęcając go do poznawania często zakręconego świata literatury.

A wy, oglądaliście Bungoku Stray Dogs? A może czytaliście niektóre z wymienionych pozycji. Klasycznie zapraszam do dyskusji na naszym serwerze Discord! 

Stay Tuned!

-Ikar